Μάρκος Βαμβακάρης 'Φράγκος' "Ένας είναι ο δάσκαλος.. ο ΜΑΡΚΟΣ!"

Ο θρύλος του λαϊκού τραγουδιού ...

Markos Vamvakaris
Ο πρώτος μπουζουξής, ο οποίος υπήρξε σημαντικός συνθέτης και σταθμός στην εξέλιξη του λαϊκού τραγουδιού, ήταν ο Μάρκος Βαμβακάρης, χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει ότι ο Γιοβάν Τσαούς ή Γιάννης Εϊτζιρίδης, ο Μπάτης, ο Δελιάς, ο Απόστολος Χατζηχρήστος, Δημήτρης Γκόγκος ή Μπαγιαντέρας, Στέλιος Κηρομύτης κι άλλοι πολλοί μπουζουξήδες δεν ήταν αξιόλογοι και δεν άφησαν τη δική τους ιστορία...

Ο Βαμβακάρης έπαιζε τρίχορδο και επηρέασε τη λαϊκή μουσική της εποχής του σημαντικότατα εκμεταλλεύτηκε περίτεχνα την δομή των λαϊκών δρόμων στα τραγούδια του και χρησιμοποίησε τα διαφορετικά κουρδίσματα για το μπουζούκι, τα λεγόμενα ντουζένια!. Θεωρείται από ολους ο (Πατριάρχης) συνθέτης που γεφύρωσε ομαλά το δημοτικό με το ρεμπέτικο τραγούδι και ανοιξε τον δρομο για το λαικο!
Από τους ακρογωνιαίους λίθους της λαϊκής μουσικής!!!

*Δήγμα δεξιοτεχνίας από την ευρηματική πενιά του Μάρκου στο σολο "Ταξίμ - Ζεϊμπέκικο", μαζί με τον Σπυρο Περιστερη!

Ο Μάρκος γεννήθηκε στις 10 Μαΐου του 1905 στον συνοικισμό Σκαλί της Άνω Χώρας της Σύρου από γονείς πάμφτωχους. Ήταν ο πρωτότοκος από έξι αδέλφια (Τα άλλα παιδιά ήτανε με τη σειρά ο Λεονάρδος, ο Φραγκίσκος, η Γκράτσια, ο Αργύρης και η Ρόζα).
Σε ηλικία 12 ετών (1917) ο Βαμβακάρης έφυγε από τη Σύρο και πήγε στον Πειραιά.. Αργότερα τον ακολούθησε και η οικογένεια του. Εκεί ασχολήθηκε με διάφορα επαγγέλματα όπως φορτοεκφορτωτής, εργάτης σε ορυχείο γαιάνθρακα, λούστρος, εφημεριδοπώλης, εργάτης σε κλωστήρια, και περίπου το 1925 ως εκδορέας. Εκεί έμαθε μπουζούκι και άρχισε να γράφει τραγούδια, εντυπωσιάζοντας με την ταχύτητα που έμαθε το όργανο αυτό και με την ικανότητά του!. Εκδορεύς και χασικλής πια στα 1924-1925 συνάντησε τον φίλο του πατέρα του, τον μπάρμπα Νίκο τον Αιβαλιώτη να παίζει μπουζούκι, τρελάθηκε! «...μου άρεσε τόσο πολύ, ώστε έκανα όρκο ότι αν δεν μάθω μπουζούκι θα κόψω τα χέρια μου με την στατίρα που σπάνε τα κόκαλα στο μαγαζί…. Τέτοιο πράγμα, τέτοιο όργανο είναι , είπα από μέσα μου, αυτό το μπουζούκι… Η δουλειά μου ήτανε μόνο το μπουζούκι και το χασίσι...» και προσθετει για τον Ν. Αιβαλιώτη «…Ταξίμια έπαιζε, κάτι ζεμπέκικα τούρκικα βαριά, κάτι τέτοια πράγματα, κάτι μανέδες. Και τραγούδαγε κιόλας….». (ο Μάρκος ήξερε βέβαια το μπουζούκι και από την Σύρα που υπήρχαν κάποιοι μπουζικοπαίχτες)
Αγοράζει ένα μπουζούκι και μέσα σε μερικούς μήνες γίνεται εξαιρετικός σολίστας, αυτοδίδακτος και χωρίς να μάθει ποτέ νότες..

Έμαθε μπουζούκι στους τεκέδες του Πειραιά , και άρχισε να γράφει τραγούδια, εντυπωσιάζοντας με την ταχύτητα που έμαθε το όργανο αυτό και με την ικανότητά του, την ευρηματική πενιά του, τη δεξιοτεχνία του και την καταπληκτική στιχογραφία του!

Από το 1925, λίγο πριν από την απόλυσή του από τον Στρατό, κάτι σημαντικό φαίνεται ν' αλλάζει στη ζωή του Μάρκου. Ένας μπουζουκτσής Μικρασιάτης, ο Νίκος Αϊβαλιώτης, ήταν ο άνθρωπος που μύησε τον Βαμβακάρη στα μυστικά και στον κόσμο του μπουζουκιού. Από μαρτυρίες λιμενεργατών που έχει καταγράψει ο ιστορικός Παναγιώτης Κουνάδης ο μουσικός πλέον Μάρκος τριγυρνά στις ταβέρνες, τα ουζερί και τους τεκέδες του Πειραιά και παίζει με το μπουζούκι του σμυρναίικα τραγούδια αλλά και τις πρώτες δικές του δημιουργίες, που δεν είχαν στο μεταξύ κυκλοφορήσει σε δίσκους..
(μερος απο άρθρο του Πάνου Γεραμάνη)

Το 1933-'34 συμμετέχει μαζί με τους φιλους του Γιώργο Μπάτη, το Στράτο Παγιουμτζή και Ανέστη Δελιά στο πρωτοποριακό για την εποχή λαικο μουσικό σχήμα που ονομάστηκε "η Τετράς η ξακουστή του Πειραιώς". Το πρώτο συγκρότημα με μπουζούκια και παίζουν στη μάντρα του "Σαραντόπουλου" στην Ανάσταση του Πειραιά (σ' ένα ουζερί, σε μια παράγκα στα Χιώτικα), μετά στο μαγαζί του "Κερατζάκη" και αργότερα σε δικό του μαγαζί στα Άσπρα χώματα "Μπαρ ο Μαρκος"...
Καλοκαίρι του 1934. Δραπετσώνα. Μια εποχή όπου το μεροκάματο έβγαινε σκληρά.. Και οι πρώτοι λαϊκοί δημιουργοί έπαιζαν στα κουτούκια για το κέφι τους και την παρέα τους.. Ήταν τότε που οι πρωτοπόροι του ρεμπέτικου Μάρκος, Μπάτης, Στράτος, Αρτεμης αποφάσισαν να ανέβουν για πρώτη φορά παρέα στο πάλκο. Η κίνησή τους αυτή είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία της πρώτης ξακουστής ρεμπέτικης κομπανίας του Πειραιά. Έμεινε στην ιστορία του ρεμπέτικου ως θρυλική «Τετράς»..
Tο 1933 με την πιεστική παρότρυνση του Σπύρου Περιστέρη o Μάρκος Βαμβακάρης κυκλοφόρησε την *πρώτη ηχογράφηση, το "Καραντουζένι"("Να 'ρχόσουνα ρε μάγκα μου") και το «Αράπ» (ένα σόλο ζεϊμπέκικο).
* Ομως να πουμε οτι ειχε πρωτο φωνογραφησει δοκιμαστικά το δεύτερο εξάμηνο του 1932 στη νεόδμητη τότε Ελληνική Columbia, όπου ηχογράφησε το πρώτο του τραγούδι το «Εφουμάρα μ' ένα βράδυ» και το οργανικό «Ταξίμ Σερφ» στην άλλη πλευρά του δίσκου με τον Σπύρο Περιστέρη να παίζει κιθάρα!. Δεν κυκλοφόρησε αμέσως ο δισκος που είχαν ηχογραφήσει, παρά μόνο μετά την επιτυχία που είχε το "Καραντουζένι" το 1933..
Η περίοδος λίγο πριν το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο είναι ίσως η παραγωγικότερή του. Μεταξύ άλλων αυτή το 1935 γράφει τη "Φραγκοσυριανή", το γνωστότερο ίσως τραγούδι του.
Το ρεπερτόριο του Μάρκου περιλαμβάνει περί τα 350-400 τραγούδια, που έγραψε όλες τις περιόδους της πορείας του στο ρεμπέτικο. Μέσα από αυτά τα τραγούδια μπορεί να χαρακτηρισθεί ως μεγαλοφυής αλλά και αυθεντικός λαϊκός δημιουργός!
Ακολούθησε μια λαμπρή και πολύ παραγωγική καριέρα, τόσο στις δισκογραφικές εταιρείες όσο και στα νυχτερινά κέντρα, η οποία δε σταμάτησε ούτε την περίοδο της κατοχής..

Περιοδικό "Το νέο λαϊκό τραγούδι" - Ιούνιος 1939. Με τους Άσσους των λαϊκών τραγουδιών: Τσιτσάνης - Μάρκος - Παπαϊωάννου - Χατζηχρήστος.

"Έπαιξα για πρώτη φορά στην Ανάσταση του Πειραιώς. Υπάρχει ακόμα. Στη σημερινή Ευγενία. Είναι πιο πέρα απ’ τον Άγιο Διονύση. Αυτό έγινε το 1934 - '35. Εκεί είχε ένα μαγαζάκι, μια παράγκα με ξύλα ο Κωνσταντόπουλος. Εκεί έπαιζα εγώ, ο Μπάτης, ο Ανέστος, ο Στράτος. Επαίζαμε εκεί πέντε έξι μήνες. Και εκεί εμαζευόντανε ένας άπειρος κόσμος, πολύς. Δεν μπορούσες να περπατήσεις από τον κόσμο. Εκεί εσεργιανούσε όλος ο κόσμος. Ερχόντουσαν πολλοί από διάφορα μέρη, δηλαδή από την Αθήνα και απ’ όλες τις συνοικίες, από τις επαρχίες, και εκαθόντουσαν και εγλεντούσαν. Δηλαδή ήταν η πρώτη φορά πού έγινε αυτό στον Πειραιά με τη λαϊκή ορχήστρα. Ήταν για πρώτη φορά ε; Μεγάλη δουλειά. Εκεί ελανσάρισα το Αντιλαλούν οι φυλακές.." Μάρκος..

Μετά την απελευθέρωση την περίοδο 1948-1959 περνάει δύσκολες ώρες, η ελληνική μουσική βιομηχανία φέρεται προκλητικά αχάριστα στον πρωτοπόρο του μπουζουκιού, αφού θεωρείται από τους περισσότερους "ξεπερασμένος".. Περνάει σοβαρές περιπέτειες με την υγεία του (το 1954 αρρώστησε με βαριά αρθρίτιδα και σταμάτησε να παίζει) και οικονομικά προβλήματα.. Ζει στην ανέχεια, κυρίως με περιοδείες στην επαρχία και σε πανηγύρια μέχρι το 1959 οπότε και τον καλεί (μέσο Μπιθικώτση) ο Βασίλης Τσιτσάνης, ως νέος καλλιτεχνικός διευθυντής της Columbia, για να ηχογραφήσει νέα και παλιά τραγούδια του με τη φωνή του Γρηγόρη Μπιθικώτση και από καλλιτέχνες όπως η Καίτη Γκρέυ, η Άντζελα Γκρέκα ο Στράτος Διονυσίου, κ.ά..
Έτσι αποκαθίσταται, κερδίζει ξανά την καταξίωση και αναγνωρίζεται σαν η μεγαλύτερη φυσιογνωμία του ρεμπέτικου!. Ο Βαμβακάρης πέθανε στο σπίτι του στην Κοκκινιά στις 8 Φεβρουαρίου του 1972 σε ηλικία 66 ετών..

Ο «σωτήρας» Μπιθικώτσης

* Στις 19/5/1960 η δεύτερη δισκογραφική καριέρα του Μάρκου είχε ξεκινήσει. Μετά τη μεγάλη επιτυχία στη δισκογραφία, δίνεται η δυνατότητα στο Μάρκο να ξαναδουλέψει στα λαϊκά πάλκα, αλλά και να δώσει συναυλίες σε πρωτόγνωρους για τους ρεμπέτες χώρους!. Το 1966 κάνει την εμφάνισή του σε μπουάτ στην Πλάκα, ενώ ακολουθεί η συναυλία στο θέατρο «Κεντρικόν» το χειμώνα της ίδιας χρονιάς και στη συνέχεια πολλές εμφανίσεις στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας. Όλοι οι παραγωγοί των δισκογραφικών εταιρειών, που είχαν παραμερίσει το Μάρκο, συνωστίζονταν τώρα στην πόρτα του και τού ζητούσαν να ηχογραφήσει όποιο τραγούδι θέλει αυτός. Ο Μάρκος είχε πάρει την «εκδίκησή» του!.

Στους δίσκους για να αποφύγει την περίπτωση κατάσχεσης των πνευματικών του δικαιωμάτων λόγω της δικαστικής αντιπαράθεσης με την πρώτη του σύζυγο, χρησιμοποίησε ως ψευδώνυμο το όνομα του παππού του, Ρόκος, ενώ αρκετά τραγούδια του έχουν κατοχυρωθεί στο όνομα φίλων του όπως του Γ. Φωτίδα, της Αθ. Παγκαλάκη ή Φωτίδα, του Μ. Μάτσα και άλλων..

--- / --- --- / --- --- / --- --- / --- --- / --- --- / --- --- / --- --- / ---

ΜΑΡΚΟΣ ΚΑΙ ΝΑΡΓΙΛΕΣ ..
Ο Μάρκος είχε συνεχώς στο μυαλό του το μπουζούκι, αυτό τον είχε συνεπάρει, αλλά είχε πέσει και στην 'αλήτικη' ζωή με τους τεκέδες και τη μαστούρα σε καθημερινή βάση!.
ΘΥΜΑΤΑΙ :
«Η πρώτη φορά που βρέθηκα στον τεκέ και πού έκρινε τη ζωή μου. Βρέθηκα σε μια παρέα με φίλους, στα Αθάνατα του Αι Γιωργιού, πλάι στην Ανάσταση, ο ένας ο Αντώνης ο αραμπατζής, ο άλλος ο Μήτσος ο καραβομαραγκός, ο άλλος ο Βασίλης ο κουλός, λιμενεργάτης. Αυτοί ήταν μεγάλοι σαράντα, τριάντα πέντε χρονών, χασικλήδες. Πήγαν στον τεκέ και με πήραν μαζί τους. Αυτοί με πήραν στο λαιμό τους και μου έδωσαν το πρώτο μαύρο. Στα ίσα ναργιλέ. Για πρώτη φορά είχα πολύ ζαλιστεί, βούρκωσαν τα μάτια μου, αρχίνισα τον εμετό, έβηχα πάρα πολύ κι ένιωσα σα να γύριζε ο κόσμος σβούρα. Ήταν αδύνατο να κουνηθώ απ’ τη θέση μου. Μου χύνανε νερό να συνέλθω, μου δίνανε λεμόνι ξυνό να φάω. Ήμουνα δεκαεφτά δεκαοχτώ χρονών.. Αφού περάσανε δύο τρεις ώρες, τότες συνήλθα. Τι μ’ έκανε και ξαναπήγα και δεν σταμάτησα, Το ντερβισιλίκι μου..
Το ντερβισιλίκι πάει να πει πως ήμουνα μάγκας, φιλότιμος, δεν πείραζα κανένανε, με σεβόντουσαν, τους σεβόμουνα, μ’ άγαπάγανε, τους αγάπαγα, σ’ ό,τι έλεγε ο ένας επικροτάγανε όλοι. Ήμαστε μάγκες, μάγκες ιππότες. Κονομάγαμε με τον ιδρώτα μας. Δεν είχαμε σχέση με τους αλανιάρηδες, που κλέβανε και κάναν διάφορες ατιμίες..
Πέρναγε ο καιρός με τη μαστούρα και αργά ο καθένας πήγαινε για το σπίτι του, και το πρωί πάλι στη δουλειά.»

Είμαι αλανιάρης στους δρόμους τριγυρίζω
κι απ’ την πολλή μαστούρα μου το νου μου δεν ορίζω..

«Εκεί έκανα και γω τον κουτσαβάκη. Ήμουνα κι αγαπητικός. Ό,τι έβλεπα από τους άλλους έκανα και γω. Σιγά σιγά, σκαλί σκαλί, πήρα τον κατήφορο. Άρχισα να πηγαίνω και γω στους τεκέδες. Αφού τα γύρισα όλα αυτά και τα ξεσκόνισα, όλους τους τεκέδες του Πειραιώς και των Αθηνών και των περιχώρων, κι όπου ύπαρχε τεκές, κύλαγα στο βούρκο, όπως κυλιόντουσαν όλοι. Ήμουν ένας σωστός μάγκας κι ένας φίνος χασικλής και δεν είχα ταίρι.»

" ΕΓΩ ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ ΠΟΙΗΤΗΣ ΣΤΙΧΑΚΙΑ Ν ΑΡΑΔΙΑΖΩ...
ΜΑ ΜΟΥ ΤΑ ΦΕΡΝΕΙ Ο ΝΑΡΓΙΛΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΖΩ ..!!!"
ΜΑΡΚΟΣ

" Καν' τόνε Σταύρο", καν' τόνε! "

Αφήγηση του Στέλιου Κηρομύτη:(για τον τεκέ του Σταύρου)

… το '33, '32 μάλιστα, τον ακούω σ' ένα τεκέ στου Σταύρακα, στην Παλιά Κοκκινιά, από κάτω, που περνάει το τρένο της Πελοποννήσου. Και είχε μια μάντρα αυτός, μέσα εκεί, ο Σταύρακας, και είχε τεκέ. Και εμείς, παρέα, με έξι εφτά παιδιά, είχαμε κάτι γκομενίτσες και περνάγαμε από εκείνα τα σίδερα -με συγχωρείς, είχαμε πάει σε κάποια ζούλα εκεί- και ακούμε μέσα στη μάντρα έναν και έπαιζε μπουζούκι. Μου λένε οι καημένοι οι φίλοι μου, "Στυλιανέ, μπουζούκι, μου λένε, ξέρω 'γω τι.". Δεν ξέραμε ότι ήταν τεκές τώρα μέσα εκεί εμείς. Κάνω έτσι, λοιπόν, από μια τρύπα, και βλέπουμε. Είχανε μια θράκα, λοιπόν, μέσα στη μέση, φωτιά, και ο Μάρκος. Καμιά φορά, λοιπόν, ακούσαμε το όνομα Μάρκος, να πούμε. Ε, Μάρκο, του φωνάζω, λοιπόν, εγώ από τη μάντρα.. Μάρκο!. Ε, ποιος είναι; Σκοτεινά, ε,.. Του λέω, εγώ είμαι, ο Στέλιος ο Κηρομύτης. Ελάτε μέσα, ρε!, λέει. Μπαίνουμε εκεί μέσα, να πούμε. Τότε ο Μάρκος έφτιαχνε το τραγούδι "Καν' τόνε Σταύρο", καν' τόνε.. - γι' αυτόν το είχε βγάλει το τραγούδι, τον Σταύρακα, που είχε τον τεκέ…!!!
Κάν' τονε Σταύρο κάν' τονε.. βάλ' του φωτιά και κάφ' τονε ..

Ώρες με θρέφει ο λουλάς, ώρες αδυνατάω, ..
ώρες με ρίχνει σε νταλκά κι ανθρώπου δε μιλάω..

(Χασίσοποτες) καπνιστές σταυροποδι απολαμβανουν, υπο τον ηχο της πενιας..!! (1930)
-αριστερά: μπαγλαμάς -δεξιά: τζουράς
(Υπό το βλέμμα του 'μεγα' Μαρκου!)

Κι έτσι ησυχάζω και περνώ
κι ευφραίνω το κορμί μου..
απ’ τη μαστούρα την πολλή
που `χω στη κεφαλή μου..

Τετρας

«Έπαιξα για πρώτη φορά στην Ανάσταση του Πειραιώς. Υπάρχει ακόμα. Στη σημερινή Ευγενία. Είναι πιο πέρα απ’ τον Άγιο Διονύση. Αυτό έγινε το 1934 - '35. Εκεί είχε ένα μαγαζάκι, μια παράγκα με ξύλα ο Κωνσταντόπουλος. Εκεί έπαιζα εγώ, ο Μπάτης, ο Ανέστος, ο Στράτος. Επαίζαμε εκεί πέντε έξι μήνες. Και εκεί εμαζευόντανε ένας άπειρος κόσμος, πολύς. Δεν μπορούσες να περπατήσεις από τον κόσμο. Εκεί εσεργιανούσε όλος ο κόσμος. Ερχόντουσαν πολλοί από διάφορα μέρη, δηλαδή από την Αθήνα και απ’ όλες τις συνοικίες, από τις επαρχίες, και εκαθόντουσαν και εγλεντούσαν. Δηλαδή ήταν η πρώτη φορά πού έγινε αυτό στον Πειραιά με τη λαϊκή ορχήστρα. Ήταν για πρώτη φορά ε; Μεγάλη δουλειά. Εκεί ελανσάρισα το Αντιλαλούν οι φυλακές..»

Χτες το βράδυ στο σκοτάδι με στριμώξανε δυο μαύροι..
«Μια μέρα, με τσακώνουνε μέσα στον τεκέ του Σωτηράκη με πέντε άλλους και μου δίνουνε τον άργιλε και τα καλάμια και τα χασίσια και τα τουμπεκιά στα χέρια, και δεμένον με περνούσαν, μαζί με τους άλλους, απ’ την παραλία του Πειραιώς, της Ζέας, και μας πηγαίνανε για το τρίτο πού ήταν στην οδό Ρετσίνα. Κάτι ξυλιές, κάτι κλωτσιές, και την άλλη μέρα για το πλημμελειοδικείο. Τότε μας έδινε δυο τρεις μέρες κράτηση, και όσες φορές κι αν μας πιάνανε το ίδιο. Για μένα είναι σταθμός όμως αυτή η περιπέτεια. Για πρώτη φορά κρατητήρια, δικαστήρια, αποτυπώματα.» ..
Η συνέχεια ήταν επίσης συνηθισμένη: «Μόλις βγήκαμε, τρέξαμε να βρούμε ναργιλέ. Άρχισε και μπήκαν στην ζωή μου και οι συλλήψεις πια τακτικές. Πώς να μην απελπιζόταν ο πατέρας μου;»

Φραγκίσκος Βαμβακάρης αδερφος του Μαρκου στη φυλακη. Ητανε γνωστος νταης, φασαριοζος και φυλακοβιος,
μαγκας της εποχης!

Μετά το καφε-μπαρ "Μάριος", (1943) ο Μάρκος έπιασε δουλειά στην οδό Ίωνος σ 'ένα μαγαζί που το έλεγαν «Αμφισσα». Μαζί του είχε και το μικρό του αδερφό τον Αργύρη, μέχρι που τελείωσε ο πόλεμος..

Ταβερνα "Η ΑΜΦΙΣΣΑ" Αθηνα - Ομονοια, Ιωνος 2
Με Μαρκο και τον 13χρονο αδερφο του Αργυρη Βαμβακαρη, Καριπη, Δασκαλακη κ.α
*Η καταχώρηση αυτή έγινε στις Εφημερίδες το 1943. Ο Μαρκος στην ταβέρνα αυτή σύμφωνα με την αυτοβιογραφια του έγραψε το "ΧΑΙΔΑΡΙ " στην διάρκεια της κατοχής..

Μετά την «Αμφισσα» δούλεψε σ 'ένα μαγαζί που το -λεγαν «Καρέ του Ασσου» και στη συνέχεια σ ένα μαγαζί που το λέγαν στην παραλία του Βαγγέλα επτά οκτώ μήνες στην οδό Πατησίων. Από εκεί μετακόμισε στην Τρούμπα σ 'Λινάρη.

Τα περισσότερα (και γνωστά) μπουζούκια σε ένα πάλκο, στο μαγαζί του Καλαματιανού !!!

Στις αρχές του '47 τον βρήκε ο Παπαϊωάννου και μαζί με τον Ροβερτάκη, τον Καρίπη, το Χατζηχρήστο, τον Κερομύτη, τον Περιστέρη και άλλους άρχισαν να παίζουν στου Καλαματιανού στις Τζιτζιφιές. Παράλληλα ο Μάρκος άρχισε να βγάζει ξανά δίσκους σε διάφορες εταιρίες και όλοι γίνονταν ανάρπαστοι. Στη συνέχεια έπιασε δουλειά ξανά στου 'Μάριου' που ήταν συμπατριώτης του καθολικός και είχε μεταφέρει το μαγαζί του από την οδό Ίωνος στις Τζιτζιφιές. Μέχρι τις Τζιτζιφιές ο Μάρκος τα βόλευε καλά..

Ο Μάρκος Βαμβακάρης στο πάλκο 1950 -'51

Ο Μάρκος στην Ανω Σύρο, στην "Κατωγα του Λιλή" γύρω στο 1955 (κιθάρα η Μαίρη Κοκκίνου).

Φωτογραφια με τον "Πατριαρχη" Μαρκο Βαμβακάρη στο κεντρο!, δεξιά με το μπουζούκι ο αδερφός του Αργύρης Βαμβακάρης! (μπουζουκαρος και αυτός!) με το ακορντεόν η Λέλα Παπαδοπούλου, με την κιθάρα Παπαδοπουλος 1949-'50

Ρουμελιώτης, Κλουβάτος, πίσω του ο Μάρκος Βαμβακάρης.
Αριστερά ο Κ.Ρούκουνας (στο βάθος) και τραγουδίστρια είναι η Καίτη Γκρευ.

1968 στο 'Ξενυχτη'

4 κορυφαίοι τραγουδάνε στο '' κοσμοπολίτικο κέντρο '' στη Νέα Φιλαδέλφεια '' ο Ξενύχτης '', το 1968

Ο Κερομύτης, ο Μανίσαλης 'Κοριος', η Μπέλου, ο Μάρκος, ο Σαμιώτης (όρθιος), σε κάποιο εξοχικό της Νέας Φιλαδέλφειας (δεκ.'50)

με τον Λουκα Νταράλα

Φωτο, πάνω και κάτω: 1962 - Από την ελλ. ταινία ΝΟΜΟΣ 4000 . Μαζί με τον φίλο του Στράτο, κάνουν τους κομπάρσους για το μεροκάματο (και δεν γουστάρουν καθόλου, το όλο σκηνικό). Δες την σκηνή εδώ

+ ένα μικρό απόσπασμα από το βιβλίο του Μανώλη Ρασούλη, "Εδώ είναι του Ρασούλη": (μιλάει για το Μάρκο)
«..κι εκείνο πια το πλάνο στου Δαλιανίδη τη ταινία οπου -καθως παίζει μια ορχήστρα για να χορέψει η Καραγιάννη- ο πατριάρχης κάθεται στη δεύτερη σειρά κάνει οτι παίζει για να πάρει ενα μεροκάματο! ..».

Ο Μαγκας Μάρκος Βαμβακάρης !!!!

Με τον φιλο του Στρατο

Ο Μάρκος ο Ροβερτάκης κ.α, την εποχή του ανταρτοπόλεμου

με τον Λουκα Νταράλα

* 1956 - στου "Βλαχου" με τον ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ ΤΟΥ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟΥ - απο αριστερα: Ζαμπετας, Ανθη Παπα, Β. περπινιαδης, Λακης Ματθαιου.. μπροστα το αφεντικο Αντωνης Βλαχος. - πισω μισοκρυμμενος με το μπουζουκι ο μεγαλος ΜΑΡΚΟΣ ΒΑΜΒΑΚΑΡΗΣ

*Το 1956 ο Ζαμπετας παίζει στο μαγαζί του Αντ. Βλάχου μαζί με τον Μάρκο, που είχε βρεθεί στο περιθώριο την εποχή εκείνη, κάτι που τον πονούσε ιδιαίτερα να βλέπει, αφού στο πρόσωπο του Μάρκου κι άλλων παλιών συνθετών αναγνώριζε «τις κολώνες του Παρθενώνα».

Μαρκος Βαμβακαρης με το συγκροτημα του στην Σαλονικη το 1967

1968
Ο Γιάννης Παπάϊωάννου (όρθιος δεξιά) συνομιλεί με τον Σταύρο Ξαρχάκο και τον μέγα Μάρκο Βαμβακάρη!

Ο Μάρκος και ο Στράτος σε κάποιο πάλκο
Δεκ '50-'60

ΜΕ ΓΙΩΡΓΟ ΛΑΥΚΑ

Ο Μάρκος Βαμβακάρης στο κέντρο της παρέας, αριστερά ο μικρότερος αδερφός του (φοβερός μπουζουξής) Αργύρης Βαμβακάρης, "Κοιλιάς". Φωτο από "Ρεμπέτικη Ανθολογία" Τασος Σχορέλης.

Ο Γιώργος Μπάτης με τον Μάρκο Βαμβακάρη

Ο ΜΑΡΚΟΣ ΒΑΜΒΑΚΑΡΗΣ, ΣΤΗΝ ΑΝΩ ΣΥΡΟ ΤΟ 1955.
Στην "Κατωγα του Λιλή".
Από αριστερά: Μάρκος Βαμβακάρης, Μαίρη Κοκκίνου, ο Γιώργος Ροβερτάκης και ο συνθετης μπουζουξης Λευτέρης Ναουμίδης.

Στην ταβέρνα '' Παναγάκης '', τον Δεκέμβριο τού 1948.. Μάρκος Βαμβακάρης, Αργύρης Βαμβακάρης, Σωτηρία Μπέλλου, Κώστας Καρίπης (το.. Μιχάλης είναι τυπογραφικό λάθος) και Λιλή Νικολέσκου, συνθέτουν ένα δυναμικό κουϊντέττο!.

Διαφημιστική αφίσα του 1936 που αναγγέλλει τις εμφανίσεις της “Τετράδος” στην Κοκκινιά.

Ο Μάρκος μετα του Σαραντόπουλου άνοιξε το δικό του μαγαζί στα Ασπρα Χώματα. Στην κομπανία προστέθηκε και ο Σκαρβέλης, ο λεγόμενος "Παστουρμάς". Η αστυνομία όμως δεν του άδεια έδωσε-αφού ο Μάρκος δε δέχτηκε να «πάει με τα νερά τους» - και έτσι αναγκάστηκε να το κλείσει. Μετά τα Ασπρα Χώματα αποφάσισε να ταξιδέψει στη Σύρα, για πρώτη φορά μετά από 20 χρόνια. Ένα μαγαζί της παραλίας. Πήρε τον Μπάτη, τον αδερφό του το μικρό τον Αργύρη και το Ροβερτάκη και έπαιξε για καποιους μήνες. Όταν γύρισε στον Πειραιά έγραψε τη "Φραγκοσυριανή".

O πατέρας του ρεμπέτικου τραγουδιού!, Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΣ του μουσικού αυτού είδους που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της λαϊκής ελληνικής παράδοσης. Με όποιον τρόπο και να αποκαλέσει κανένας τον Μάρκο Βαμβακάρη, το σίγουρο είναι ότι η τέχνη του Συριανού αυτού ποιητή και μουσικού ,όχι μόνο είναι ένα από τα σημαντικότερα δείγματα αυτής της παράδοσης αλλά ακόμη και σήμερα εξακολουθεί να είναι ζωντανή!.
Μπορεί το ρεμπέτικο τραγούδι να 'μην υπάρχει' πια, να έσβησε όταν αφομοιώθηκε από την κοινωνία ,το είδος του περιθωριακού ανθρώπου που το δημιούργησε και το υπό στήριξε ,όμως η μουσική του Μάρκου Βαμβακάρη δείχνει μια δημιουργία που ξεπερνάει κατά πολύ τα όρια της απομονωμένης μικροκοινωνίας..

Όλοι οι ρεμπέτες του ντουνιά
εμένα μ' αγαπούνε ..
μόλις θα μ' αντικρίσουνε
θυσία θα γενούνε ...

Οι γιοι του Στέλιος και Δομένικος Βαμβακάρης

Μάρκος Βαμβακάρης

Τετάρτη 8 Μαΐου 1968, στο ξενοδοχείο ''Χίλτον'', με αφορμή την αναβίωση τού παλιού λαϊκού τραγουδιού, τού Ρεμπέτικου, δηλαδή. Παίζει ο Μάρκος Βαμβακάρης τον ''συνόδευαν'' οι γιοι του Στέλιος (δεξιά) και Δομένικος (αριστερά). Μαζί τους ο Στέλιος Κερομύτης ή '' Μπούμπης '', για χρόνια φίλος και συνάδελφος τού ''Γενάρχη".

Από την τελευταία συναυλία του Μάρκου που έγινε στο κέντρο "Μαργώ", το χειμώνα του '71 (9.11.1971), δίπλα του, ο φίλος του Στελιος Κερομύτης - Φωτογραφια από το βιβλίο "Ρεμπέτικη Ανθολογία" Τασος Σχορέλης.
* Ο Μάνος Ελευθερίου για τον Μάρκο Βαμβακάρη απο το βιβλίο του με τίτλο "Μάρκος Βαμβακάρης και η Συριανή κοινωνία τα χρόνια 1905-1920" εκδόσεις Μεταίχμιο. Λέει: «Στο κλίμα του Μάρκου Βαμβακάρη μπήκα μετά από χρόνια, το 1971 συγκεκριμένα. Θυμάμαι ότι πίσω από το πανεπιστήμιο είδα μία αφισέτα κολλημένα στο τοίχο που έγραφε: ΠΑΙΔΙΑ ΜΟΥ ΣΑΣ ΠΡΟΣΚΑΛΩ ΝΑ ΑΚΟΥΣΕΤΕ ΠΑΛΑΙΑ ΚΑΙ ΝΕΑ ΜΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΜΑΡΓΩ-ΜΑΡΚΟΣ ΒΑΜΒΑΚΑΡΗΣ...»

ΜΟΥΣΙΚΗ / ΒΙΝΤΕΟ ...

*ΗΧΗΤΙΚΌ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ ΜΕ ΜΑΡΚΟ!!!
Ο ΜΑΡΚΟΣ ΒΑΜΒΑΚΑΡΗΣ ΔΙΗΓΕΙΤΑΙ ΤΗΝ ΖΩΗ ΤΟΥ (μέρος Α, Β) Ζωντανα το 1969.
Ο Μάρκος Βαμβακάρης διηγείται και εξιστορεί την γνωριμία του με τον Μπάτη, τον Στράτο, τον Ανέστο Δελιά και την πρώτη κομπανία μπουζουκιών!. Εξιστορεί την γνωριμία του με τους πρωτους μπουζουξήδες, τον πατέρα του, την παράδοση της Σύρας, το χασίσι.
(Μέρος Α)

(Μέρος Β)

+ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ
Ο Μεγάλος Μάρκος Βαμβακάρης παίζει με το μπουζουκι του, τους δρόμους!.. Ζωντανή ανέκδοτη ηχογράφηση του 1969.
...με την σειρά οι μουσικοί δρόμοι που παίζει: